Internationale Vrouwendag vindt plaats op 8 maart. Het is een dag waarbij wereldwijd de sociale, economische, culturele en politieke prestaties van vrouwen gevierd worden. Het is ook een roep om actie voor een betere toekomst waarbij gendergelijkheid wereldwijd sneller een feit zal zijn.
Het thema van dit jaar is “een gelijke wereld is een actieve wereld.” In de geest van deze viering willen we focussen op de geweldige prestaties van the International Sweethearts of Rhythm, de eerste geïntegreerde vrouwenband in de Verenigde Staten.
Deze vrouwen waren niet alleen krachtige muzikanten, ze vroegen ook aandacht voor vooroordelen, racisme en ongelijkheid binnen de Jazzmuziek en daarbuiten. Ze vochten voor een actieve wereld. Ze stelden stereotypes op de proef, verruimden inzichten, verbeterden situaties en eerden de vrouwen om hen heen.
De Krachtige Vrouwen van de Jazz Muziek
Vrouwen hebben door de jaren heen hun bijdrage geleverd aan de geschiedenis van jazz, als muzikanten, componisten, schrijvers van liedjes en bandleiders. Toch worden ze in de geschiedenisboeken miskend.
In de serie over Jazz door Ken Burns uit 2001, worden vrouwelijke instrumentalisten bijvoorbeeld sporadisch genoemd, ondanks dat de complete serie 19 uur duurt! Daarnaast worden er in de compilatiealbums met 22 artiesten, die samenging met het uitbrengen van de serie, maar 3 vrouwen uitgelicht, alle drie zangeressen. In de complete geschiedenis van jazz opnames, werd geen enkele vrouwelijk instrumentaliste geacht het waard te zijn een album te hebben voor bij de documentaire.
Vrouwen hebben uitermate veel bijgedragen aan de geschiedenis van jazz, maar dit wordt jammer genoeg gewoon miskend. Naast gender vooroordelen, speelt genderdiscriminatie ook een grote rol. Gelukkig protesteerden baanbrekende vrouwen tegen het systeem en werd het verhaal van de jazz anders.
Het Verhaal van the International Sweethearts of Rhythm
Van een plattelandsschool in Mississippi tot het hoofdpodium van Apollo, het is belangrijk om het verhaal van the International Sweethearts of Rhythm te eren, zeker nu Internationale Vrouwendag er aan komt.
De originele leden van de band ontmoetten elkaar in 1938 op Piney Woods Country Life School, een school voor arme Afro-Amerikaanse kinderen in Mississippi. Het hoofd en tevens oprichter van de school, Dr. Laurence C. Jones, werd geïnspireerd door Ina Ray Hutton’s Melodears om een vrouwen-band te beginnen op Piney Woods om geld op te halen voor de school.
In april van 1941 maakte de Piney Woods vrouwen-jazz-band, die bekend stond als the International Sweethearts of Rhythm er hun beroep van en braken ze de banden met Piney Woods. Het woord “International” in hun naam stond voor de verschillende rassen die in de band vertegenwoordigd waren, waaronder Latina, Aziatisch, Blank, Zwart, Indiaans en Puerto Rican. Anna Mae Winburn werd de bandleider in 1941 nadat ze haar ontslag nam als bandleider bij een mannenband, the Cotton Club Boys in North Omaha, Nebraska.
The International Sweethearts of Rhythm traden voornamelijk op voor het zwarte publiek in theaters over heel Amerika, waaronder the Apollo in Harlem, the Howard Theatre in Washington en the Regal Theatre in Chicago. Ze werden snel beroemd onder hun Afro-Amerikaanse publiek met een publieksrecord van 35.000 bezoekers bij een optreden in the Howard Theater.
Gedurende de 40’er jaren kenmerkte de band zich door de beste vrouwelijke muzikanten van die tijd. Ondanks het grote talent in de band, kregen ze toch te maken met gender- en rassendiscriminatie. Omdat de band uit verschillende rassen bestond, kregen ze in het Zuiden te maken met de Jim Crow wet. Als de band in de omgeving toerde, aten en sliepen alle leden van de band in de bus vanwege de rassenscheiding waardoor ze geen gebruik mochten maken van restaurants of hotels.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog schreven Afro-Amerikaanse soldaten die in het buitenland gestationeerd waren, brieven om hen te vragen te komen op te treden en in 1945 ging de band voor 6 maanden op tournee door Europa, naar Frankrijk en Duitsland. Het was de eerste zwarte band die met de USO reisde.
Waarom de band precies uit elkaar ging, is niet duidelijk, maar veel verschillende dingen werden opgevoerd als reden waarom the International Sweethearts of Rhythm langzaam uit elkaar viel nadat ze in 1946 terugkwamen van hun Europese tour. Huwelijk, carrière-switch, het zat zijn om altijd onderweg te zijn, leeftijd, niet genoeg verdienen en problemen met het management werden onder andere genoemd.
Hun Krachtige Nalatenschap
In het begin van de 20e eeuw lieten jazzorkesten alleen een ‘zangeres’ toe omdat ze geloofden dat dit de enige plek was voor vrouwen in de jazz. Zelden vond je vrouwen in de band of schreven ze arrangementen en composities.
Toch lukte het The International Sweethearts of Rhythm om deze obstakels te overwinnen en te laten zien dat vrouwen hun plaats op het podium hadden. Ondanks dat er nog veranderd moet worden in de jazz hebben deze vrouwen de mogelijkheden laten zien. Jammer genoeg werd deze vrouwenband in die tijd door de meeste critici niet serieus genomen, waardoor de pers ze voornamelijk negeerde.
Wetenschappers herontdekten ze in de jaren 60 en 70, maar het waren niet de jazz historici die voor hen opkwamen, maar de afdelingen voor Vrouwen Studies. Hun verhaal maakte deel uit van de verandering in het verloop van de jazzgeschiedenis. Vanwege de discriminatie die zij ervoeren, waren er maar weinig vrouwelijke instrumentalisten waarvan opnames gemaakt werden, waardoor ze weer vergeten werden. Het bestaan van The International Sweethearts of Rhythm en andere vrouwelijke jazz instrumentalisten betekent dat historici en musicologen het verhaal zoals zij het zich herinneren, volledig aan moeten passen. Het vereist een nieuw kader voor het vertellen en interpreteren van de jazzgeschiedenis.
Daarnaast vochten The International Sweethearts of Rhythm ook tegen de rassendiscriminatie. Tijdens een periode waarin blanken en zwarten in Zuid-Amerika verplicht waren apart te leven, aten, sliepen, werkten en speelden deze vrouwen samen – het verschil tussen de rassen was hun kracht. Jazzpianist en bandleider Earl Hines, noemde the International Sweethearts of Rhythm “de eerste freedom riders.”
In 2012 werd het compilatiealbum International Sweethearts of Rhythm: Hottest Women’s Band of the 1940s door de Library of Congress uitgekozen voor instandhouding in de National Recording Registry vanwege haar “culturele, geschiedkundige of esthetische belang”.
Luister naar de Vrouwen van de Jazz
Vandaag de dag spelen vrouwen een belangrijke rol in de jazzwereld en blijven ze liedjes schrijven, uitvoeren en zingen die niet meer weg te denken zijn uit het alledaagse leven en blijven ze de jazz stimuleren nog grootser te worden.
Calm Radio’s Vrouwen in de Jazz kanaal eert de vrouwen die het verloop van de jazz veranderd hebben. Het is de perfecte soundtrack voor Internationale Vrouwendag (en daarna).
Geniet ervan & een fijne Internationale Vrouwendag.
